Sulfiden

KLASSE II: SULFIDEN

In vitrine 2, 3 en 4 staan de sulfiden.

In bijna elke mineralenverzameling heb je wel een aantal mineralen met een metaalachtige glans. Deze horen op een enkele uitzondering na allemaal bij de sulfiden. (De uitzondering hierop zijn de gedegen elementen en enkele oxiden mineralen zoals hematiet (Fe₂O₃) en magnetiet (Fe⁽²⁺⁾Fe₂⁽³⁺⁾O₄ ). Daarnaast zijn de meeste van deze mineralen erg zwaar. Sulfiden zijn chemische verbindingen van metalen en zwavel. Het zwavel (sulfur of sulphur) heeft dus zijn naam gegeven aan de metaalzwavel-verbindingen en ook aan de natuurlijk voorkomende metaalzwavel-mineralen. Vaak treed door het hoge gehalte aan metaal oxidatie/verwering op wanneer deze mineralen aan de buitenlucht worden blootgesteld. Er komt dan een dun korstje op met een andere kleur waardoor het mineraal moeilijker te herkennen is.

De meeste mineralen in deze klasse zijn rechthoekig of soms zelfs kubisch. Tevens is het de groep waar de meeste ertsen in voorkomen. Pyriet (FeS₂) springt in deze vitrines het meest in het oog. Het is een verbinding van Zwavel (S) en IJzer (Fe).

Een sulfide is een ion van zwavel in oxidatietoestand 2− (S2−). Een groep van ongeveer 600 mineralen, zoals stibniet (Sb₂S₃) (ook bekend als antimoniet) en galeniet (PbS ) waarin zwavel een binding vormt met metallische en metaalachtige elementen. De meeste sulfiden zijn ondoorzichtig, duidelijk gekleurd en gestreept.

Het mineraal sfaleriet (ZnS), zinkblende, ook blende of sphaleriet genoemd, is de belangrijkste bron voor de winning van zink (. Het mineraal bestaat grotendeels uit ZnS, zinksulfide en bevat rond de 67% zink. Het mineraal kan ook grote hoeveelheden ijzer bevatten.

Het mineraal galeniet of loodglans (ook wel galena) is een loodsulfide met de chemische formule PbS. De galeniet-kristallen zijn over het algemeen kubisch, maar soms octahedrisch. Het mineraal komt vaak voor samen met sphaleriet (zinkblende) en fluoriet (vloeispaat / CaF₂).

Het mineraal borniet is een koper-ijzer-sulfide met de chemische formule Cu₅FeS₄. Het mineraal heeft een orthorombische kristalstructuur. Het heeft een bruine tot koperrode kleur op een vers breukvlak. Door oxidatie verandert de kleur en krijgt het mineraal blauwe, paarse en rode tinten. De hardheid is 3 en de gemiddelde dichtheid is 5,09. Na verhitting is borniet magnetisch en het is niet radioactief.

Het mineraal chalcopyriet of koperkies is een koper-ijzer-disulfide met de chemische formule CuFeS₂. De kleur van het mineraal is messinggeel, soms ook wat groenig. Vaak is als gevolg van oxidatie aan het oppervlak een grote verscheidenheid aan kleuren te zien . Het mineraal heeft een slechte splijting. De streepkleur van het opake chalcopyriet is groenig zwart. Het mineraal heeft een tetragonale kristalstructuur. De structuur lijkt zeer veel op die van sfaleriet (zinkblende).

Pyriet of ijzerkies is een mineraal met als formule FeS₂. Het mineraal is een belangrijk ijzer- en zwavelerts. Het vormt vaak goed gevormde (euhedrische) kristallen in de vorm van een kubus met karakteristieke streping en met een goudachtige glans.

Het wordt ook wel klatergoud of gekkengoud (van het Engelse fool’s gold) genoemd omdat het soms voor goud aangezien werd. De naam kattengoud wordt soms ook ten onrechte gebruikt.

Omdat pyriet in ruime mate voorkomt kan dit de illusie van grote rijkdom wekken. Echter, pyriet (FeS₂)  is niet zeer veel waard (alhoewel het wel verkocht kan worden). Het wordt gevonden samen met andere zwavel-houdende mineralen, maar ook met oxiden, in kwartsaders, in afzettingsgesteente,  in koolbedden en als vervangingsmineraal in fossielen.

Het mineraal wolframiet is een wolfraam-sulfide met de chemische formule WS2. Het opake grijze wolframiet heeft een grijze streepkleur en een goede splijting volgens een onbekend kristalvlak. De gemiddelde dichtheid is 7,4 en de hardheid is 2,5. Het kristalstelsel is hexagonaal en het mineraal is niet radioactief.

Het mineraal markasiet (FeS₂) of speerkies is een bleekbronsgeel tot tinwit ijzer-sulfide. De naam is afgeleid van het Arabische woord Makraschit, de oorspronkelijke benaming voor pyriet en vergelijkbare mineralen. Marcasiet heeft dezelfde chemische formule als het kubische pyriet maar een andere kristalstructuur (orthorombisch). Dit wordt isomorf genoemd. Markasiet wordt aan de lucht gauw donkerder en exemplaren van dit mineraal kunnen na verloop van tijd zelfs afbrokkelen of desintegreren.

Het mineraal tennantiet is een koper-ijzer-arseen-sulfide met de chemische formule Cu₁₁Fe₂+As₄S₁₃. Het opaak staalgrijze of zwarte tennantiet heeft een metallische glans, een roodgrijze streepkleur en het mineraal kent geen splijting. Het kristalstelsel is kubisch. Tennantiet heeft een gemiddelde dichtheid van 4,65, de hardheid is 3,5 tot 4. Het is genoemd naar de Engelse scheikundige SmithsonTennant (1761 – 1815).